Το Υπουργείο Υγείας μέσω της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας & Πρόληψης, στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρα της Γυναίκας, όπως αυτή έχει καθιερωθεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και είναι η 8η Μαρτίου εκάστου έτους, ενημερώνει για τα κάτωθι:
Α. Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας καθιερώθηκε το 1977 από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, ο οποίος την 8η Μαρτίου κάθε έτους καλεί όλες τις χώρες του κόσμου να γιορτάσουν την ημέρα αυτή για τα δικαιώματα των γυναικών. Είναι μια ημέρα κινητοποιήσεων Παγκοσμίως, για την υποστήριξη της ισότητας των φύλων και την ενίσχυση της θέσης των γυναικών στην κοινωνία, επιδιώκοντας να ενημερωθεί και να ευαισθητοποιηθεί το ευρύ κοινό για θέματα προάσπισης της αξιοπρέπειας των γυναικών σε όλες τις πτυχές / εκφάνσεις της ζωής τους.
Για το έτος 2017, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, (World Health Organization) για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, θέτει ως επίκεντρο της Ενημερωτικής Εκστρατείας, το θέμα «Τολμήστε την αλλαγή» (Be Bold For Change). Η ημέρα σηματοδοτεί μια πρόσκληση για δράση για την επιτάχυνση των διαδικασιών για την ενίσχυση της ισότητας των φύλων, προτρέποντας τους πολίτες να εμπνευστούν από το θέμα και να προβούν σε τολμηρές ενέργειες που μπορούν να οδηγήσουν σε μεγαλύτερες αλλαγέςστη ζωή και διαβίωση των γυναικών στους ακόλουθες άξονες:
Ι) Αμφισβήτηση της προκατάληψης και της ανισότητας
Τολμήστε την αλλαγή και ...
ΙΙ) Εκστρατεία κατά της βίας
Τολμήστε την αλλαγή και ...
ΙΙΙ) Σφυρηλάτηση της ανέλιξης των γυναικών
Τολμήστε την αλλαγή και ...
ΙV) Εορτασμός των επιτευγμάτων των γυναικών
Τολμήστε την αλλαγή και ...
V) Υπεράσπιση της εκπαίδευσης των γυναικών
Τολμήστε την αλλαγή και ...
B. Η Εθνική Έρευνα Υγείας 2014, είναι μέρος του Ευρωπαϊκού Στατιστικού Προγράμματος European Health International Service, στο οποίο συμμετέχουν όλα τα κράτη μέλη της Ε.Ε. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της Εθνικής Έρευνας Υγείας 2014 (Δελτίο τύπου ΕΛΣΤΑΤ - http://www.statistics.gr/el/statistics/-/publication/SHE22/- ), το 83% των γυναικών ηλικίας 15 ετών και άνω, δηλώνει αυθόρμητα ότι έχει πολύ καλή ή καλή υγεία, το 4,5% μέτρια υγεία και το 13% κακή ή πολύ κακή υγεία.
Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται τα ποσοστά νοσηρότητας ανά φύλο, γεγονός που δηλώνει την διαφοροποίηση μεταξύ ανδρών και γυναικών, με κυρίαρχα προβλήματα των γυναικών ως προς τους άνδρες, το άσθμα, την υπέρταση, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, τον σακχαρώδη διαβήτη, στα επίπεδα χοληστερόλης και στην κατάθλιψη.
Πίνακας 3. Επιπολασμός χρόνιων νοσημάτων – παθήσεων: ποσοστιαία κατανομή πληθυσμού ηλικίας 15 ετών και άνω που πάσχει για κάθε φύλο, 2014
Σε σχέση με τα αποτελέσματα της αντίστοιχης έρευνας του 2009 παρατηρήθηκε μείωση 27,6% στο ποσοστό των γυναικών που δεν έχουν κάνει ποτέ στη ζωή τους μαστογραφία (2009: 53,0% , 2014: 38,4%). Επίσης μείωση της τάξης του 33,9% σε σχέση με το 2009, καταγράφεται και στο ποσοστό των γυναικών που δεν έχουν κάνει ποτέ στη ζωή τους κυτταρολογικό έλεγχο κατά Παπανικολάου (2009: 31,3%, 2014: 20,7%). Τέλος το έτος 2014 το 85,6% των γυναικών που έχουν κάνει μαστογραφία, την έκαναν στο πλαίσιο προληπτικού ελέγχου, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τον κυτταρολογικό έλεγχο κατά Παπανικολάου, είναι 87,6%.
Γ. Προκειμένου να διερευνηθεί η υγεία των ανδρών και των γυναικών στην Ελλάδα, η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων του Υπουργείου Εσωτερικών, ανέθεσε στο πλαίσιο προγράμματος ΕΣΠΑ, έργο με θέμα: «Η Υγεία των Αντρών και Γυναικών στην Ελλάδα: κατάσταση Υγείας, χρήση Υπηρεσιών Υγείας και προσδιοριστικοί παράγοντες (2013)».
Στο τεύχος της σύνοψης των γενικών συμπερασμάτων και προτάσεων πολιτικής, παρουσιάζεται με αδρά στοιχεία η κατάσταση της υγείας των δύο φύλων σε διάφορα επίπεδα, επισημαίνοντας τις ανισότητες που υφίστανται και τις αρνητικές επιπτώσεις λόγω της κοινωνικής και οικονομικής κρίσης των τελευταίων ετών στην Ελλάδα. Μεταξύ των συμπερασμάτων αναφέρονται:
Το γεγονός αυτό οδηγεί επιτακτικά στην αναγκαιότητα σχεδιασμού πολιτικής, καταγραφής δεδομένων και λήψης μέτρων για την ενίσχυση της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας των γυναικών και των ζευγαριών καθώς και της φροντίδας των μητέρων και των παιδιών.
Δ1. Τα δικαιώματα των γυναικών στην ισότιμη πρόσβαση των υπηρεσιών υγείας προστατεύονται γενικότερα στο πλαίσιο του άρθρου 47 του ν. 2071/1992 (ΦΕΚ 123 τ. Α ́) «Τα δικαιώματα του νοσοκομειακού ασθενούς». Τα δικαιώματα της γυναίκας, ως λήπτη υπηρεσιών υγείας, προστατεύονται πλέον και από την διάταξη του άρθρου 59 του ν. 4368/2016 (ΦΕΚ 21Α) «Επιτροπή Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ληπτών Υπηρεσιών Υγείας».
Στο πλαίσιο αυτό το Υπουργείο Υγείας εξέδωσε την υπ ́ αριθμ. Γ3δ/Δ/ΦΑΥ9/Γ.Π.οικ.28223/ 15.04.2016 (ΑΔΑ:ΩΜΗΣ465ΦΥΟ-ΡΔΕ) Εγκύκλιο με θέμα: «Ευρωπαϊκή Ημέρα για τα Δικαιώματα του Ασθενούς (EuropeanPatients’ Rights Day – ERPD)
Δ2. Όσον αφορά στην υγειονομική κάλυψη ανασφαλίστων και ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, σύμφωνα με το άρθρο 33 του ν. 4368 (ΦΕΚ 21 τ.Α ́/21-2-2016), οι γυναίκες έχουν το «δικαίωμα της ελεύθερης πρόσβασης στις Δημόσιες Δομές Υγείας και δικαιούνται νοσηλευτικής και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης».
Μεταξύ των δικαιούχων των εν λόγω δικαιωμάτων, σύμφωνα με την παράγραφο 2 είναι και όσοι είναι εγγεγραμμένοι στα μητρώα ασφαλιστικών ταμείων και τα μέλη των οικογενειών τους, οι οποίοι έχουν απολέσει τις ασφαλιστικές τους καλύψεις λόγω οφειλών και δεν δικαιούνται παροχών υγείας (εδ.β), οι ανήλικες/κοι έως 18 ετών (εδ.γΙ) και οι γυναίκες σε κατάσταση εγκυμοσύνης (εδ.γΙΙ), (περισσότερες λεπτομέρειες καθορίζονται στη σχετική ΚΥΑ και σε Εγκυκλίους).
Ε1. Η Δ/νση Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και Πρόληψης (Δ. ΠΦΥ & Π), Τμήμα Δ ́ Αγωγής Υγείας και Πρόληψης, σύμφωνα με την παρ. 3δ του άρθρου 19 του Π.Δ. 106 (ΦΕΚ 173/Α ́/28.08.2014) «Οργανισμός του Υπουργείου Υγείας», έχει αρμοδιότητα για τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη, την υλοποίηση, την αξιολόγηση προγραμμάτων και δράσεων της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, καθώς και για θέματα σχεδιασμού, ανάπτυξης, προσδιορισμού των όρων και των προϋποθέσεων, σύστασης, οργάνωσης και λειτουργίας δομών, φορέων, υπηρεσιών και προγραμμάτων που σχετίζονται με τη φροντίδα της οικογένειας, της μητρότητας και του παιδιού και ιδιαίτερα του Οικογενειακού Προγραμματισμού.
Στο πλαίσιο ανάπτυξης των θεσμών Οικογενειακού Προγραμματισμού και Φροντίδας Μητέρας Παιδιού και σε συνέχεια καταγραφής δεδομένων, συναντήσεων και διεργασιών από το 2013 έως σήμερα, εκδόθηκαν:
1. H υπ’ αρ. πρωτ. Γ3δ/Δ.Φ.12/Γ.Π./οικ.26845/9-4-2015, (ΑΔΑ:ΩΣΞΥ465ΦΥΟ-ΟΩ8), απόφαση με θέμα: «Συγκρότηση του Πιλοτικού Δικτύου Μονάδων ή Υπηρεσιών Οικογενειακού Προγραμματισμού και Μονάδων Φροντίδας Μητέρας-Παιδιού και καθορισμός έργου». Στο εν λόγω Πιλοτικό Δίκτυο συμμετέχουν εικοσιεπτά (27) φορείς: δεκαεννέα (19) Νοσοκομεία, έξι (6) Κέντρα Υγείας, μία (1) Μονάδα ΠΕΔΥ και ένα (1) Περιφερειακό Ιατρείο καθώς και επτά (7) Μονάδες Φροντίδας Μητέρας – Παιδιού, σύνολο τριάντα τέσσερις (34) φορείς με κατάταξη σε τρεις τύπους : (Α) Μονάδες Υγείας που έχουν αναπτύξει προγράμματα και υπηρεσίες,
(Β) Μονάδες Υγείας που αναπτύσσουν δραστηριότητες και ενέργειες άτυπου χαρακτήρα και
(Γ) Μονάδες Φροντίδας Μητέρας – Παιδιού.
2. Η υπ’ αρ. πρωτ. Γ3δ/Δ.Φ. 12,25,27/Γ.Π.οικ.54999/20.7.2015, (ΑΔΑ:69ΝΘ465ΦΥΟ-12Ψ), Εγκύκλιο με θέμα: «Οργάνωση, λειτουργία και ενιαίος καθορισμός διαδικασιών για την ανάπτυξη του Πιλοτικού Δικτύου των Μονάδων ή Υπηρεσιών Οικογενειακού Προγραμματισμού και Μονάδων Φροντίδας Μητέρας -Παιδιού», καθορίστηκαν οι διαδικασίες για την εφαρμογή αυτών κατά ενιαίο τρόπο από τους Φορείς που μετέχουν στο Πιλοτικό Δίκτυο και αναπτύσσουν το θεσμό του Οικογενειακού Προγραμματισμού.
3. Η υπ ́ αριθμ.. πρωτ : Γ3δ/ΓΦ12,25,27/Γ.Π /οικ. 20708/17-03-2016 (ΑΔΑ: 7ΖΡ3465ΦΥΟ-ΣΤΑ) Εγκύκλιου, με θέμα "Συμπληρωματικές διευκρινήσεις και ρυθμίσεις, σχετικά με την Εγκύκλιο Γ3δ/ΓΦ12,25,27/Γ.Π /οικ.54999/20-07-2015 ΑΔΑ:69ΝΘ465ΦΥΟ-Ι2Ψ με θέμα: «Οργάνωση, λειτουργία και ενιαίος καθορισμός διαδικασιών για την ανάπτυξη του Πιλοτικού Δικτύου Μονάδων ή Υπηρεσιών Οικογενειακού Προγραμματισμού και Μονάδων Φροντίδας Μητέρας- Παιδιού».
4. Η υπ ́ αριθμ. πρωτ : Γ3δ/ΓΦ12,25/Γ.Π/οικ.34340/13-05-2016 (ΑΔΑ:ΩΞΒΩ465ΦΥΟ-ΦΩ5) Εγκύκλιου, με θέμα «Οργάνωση, λειτουργία και ενιαίος καθορισμός διαδικασιών για την ανάπτυξη των Μονάδων Φροντίδας Μητέρας-Παιδιού στο πλαίσιο του Πιλοτικού Δικτύου Μονάδων ή Υπηρεσιών Οικογενειακού Προγραμματισμού και Μονάδων Φροντίδας Μητέρας-Παιδιού».
Ε2. Σύμφωνα με την προαναφερόμενη 2 Εγκύκλιο του Υπουργείου Υγείας σχετικά με τη σύνταξη παραπεμπτικού προληπτικών εξετάσεων στις Μονάδες/Υπη ρεσίες Οικογενειακού Προγραμματισμού (Μ./Υ.Ο.Π.), σημειώνεται ότι καλύπτονται όλοι/ ες οι πολίτες που έχουν ΑΜΚΑ με υγειονομική κάλυψη για το τεστ Παπανικολάου και για την μαστογραφία τόσο για εξετάσεις προληπτικής ιατρικής όσο και για εξετάσεις επί συμπτωματολογίας. (αναλυτική καθοδήγηση με τον τρόπο συνταγογράφησης αυτών).
ΣΤ1. Σε συνέχεια των ανωτέρω, προτείνεται ενδεικτικά η ενημέρωση - πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης / πολιτών, παιδιών, εφήβων, αντρών και γυναικών εκπαιδευτικών, επαγγελματιών υγείας και διάφορων κατηγοριών ευπαθών ομάδων πληθυσμού πολιτών, για την ισότητα των φύλων και την ενίσχυση της θέσης των γυναικών στην κοινωνία και για θέματα προάσπισης της αξιοπρέπειας των γυναικών σε όλες τις πτυχές / εκφάνσεις της ζωής τους, με έμφαση στα θέματα υγείας και στην ισότιμη πρόσβαση υπηρεσιών υγείας.
Προτείνεται επίσης η ανάπτυξη πρωτοβουλιών για διαμόρφωση καλών πρακτικών και δημοσιοποίηση αυτών, σχετικά με την υλοποίηση δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης που σχετίζονται με το εν λόγω θέμα.
Ειδικότερα, ενδεικτικά προτείνεται:
Στο πλαίσιο αυτό, προτείνεται η ανάπτυξη διαλόγου – κατάθεσης ερωτημάτων προς φορείς υγείας, ή άλλους αρμόδιους φορείς σχετικά με τους ανωτέρω θεματικούς άξονες.
ΣΤ2. Επισημαίνεται, ότι ιδιαίτερη έμφαση είναι απαραίτητο να δοθεί σε δράσεις και ενέργειες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του μαθητικού (παιδικού – εφηβικού) πληθυσμού, ως προς τις διαστάσεις και τους παράγοντες που επηρεάζουν την ισότητα των φύλων, την αναγνώριση, την κατανόηση και την προάσπιση της αξιοπρέπειας των πληροφορίας και κοριτσιών και γυναικών, την αναζήτηση της έγκαιρης καθοδήγησης καθώς και της διευκόλυνσης των παιδιών με τη λήψη κατάλληλων μέτρων (εκπαιδευτικών προγραμμάτων, άρση των στερεοτύπων, των προκαταλήψεων, του αποκλεισμού και της απομόνωσης, ίσες εκπαιδευτικές ευκαιρίες κ.α.) για την διαχείριση των θεμάτων που σχετίζονται με την ισότητα των φύλων στο σχολικό περιβάλλον. Έμφαση να δίδεται στην ευαισθητοποίηση του εν λόγω πληθυσμού σε θέματα που σχετίζονται με την υγεία των κοριτσιών και των γυναικών, όπως η αναπαραγωγική και σεξουαλική υγεία, η διενέργεια προληπτικών ελέγχων, η διαχείριση των χρόνιων νοσημάτων και η διατήρηση της ψυχικής ευεξίας.
Ζ. Προκειμένου να οργανωθούν και να υλοποιηθούν οι εν λόγω δράσεις και ενέργειες, προτείνεται οι αρμόδιοι άνδρες και γυναίκες επαγγελματίες υγείας, όπως ψυχίατροι, παιδοψυχίατροι, γενικοί ιατροί, παθολόγοι, ιατροί δημόσιας υγείας, μαίες-ευτες, νοσηλευτές – τριες, επισκέπτες-τριες υγείας, κοινωνικοί λειτουργοί κ.α., να συνεργαστούν σε κάθε επίπεδο με φορείς, υπηρεσίες, Νοσοκομεία, Μονάδες Υγείας του ΠΕΔΥ, Πρωτοβάθμιες Δομές Ψυχικής Υγείας Φορείς Κοινωνικής Φροντίδας, ΟΤΑ, Συλλόγους, Μ.Κ.Ο./Α.μ.Κ.Ε. προσανατολισμένες σε θέματα πρόληψης, διάγνωσης, θεραπευτικής διαχείρισης, ψυχοκοινωνικής στήριξης και επανένταξης, αντιμετώπισης βίας, που κατά περίπτωση αναπτύσσουν προγράμματα παρέμβασης και δράσης σχετικά με την υγεία και τη νοσηρότητα των γυναικών.
Η. Οι ενδιαφερόμενοι φορείς και επαγγελματίες υγείας δύνανται να αναζητήσουν περισσότερες πληροφορίες για θέματα δικαιωμάτων γυναικών στους ακόλουθους ιστότοπους.
Διεθνείς ιστότοποι:
http://eige.europa.eu/
http://ec.europa.eu/justice/gender-equality/
http://www.coe.int/en/web/genderequality
http://www.un.org/en/events/womensday/
Ιστότοποι στην Ελλάδα:
www.isotita.gr
www.kethi.gr
Θ. Οι αποδέκτες της παρούσας εγκυκλίου, παρακαλούνται να ενημερώσουν σχετικά τις υπηρεσίες και τους εποπτευόμενους Φορείς όπως και κάθε άλλο συνεργαζόμενο Φορέα, για την προώθηση των αναφερομένων κατά περίπτωση ενεργειών. Επίσης, το Γραφείο Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων του Υπουργείου Υγείας, παρακαλείται όπως εκδώσει δελτίο τύπου προκειμένου να ενημερωθούν σχετικά όλα τα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης.
Η Δ/νση Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, παρακαλείται να αναρτήσει στην ιστοσελίδα του Υπουργείου την παρούσα εγκύκλιο.
Ο ΑΝ. ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΒΑΡΔΑΡΟΣ