Με επιμνημόσυνη δέηση που τέλεσε ο Σεβασμιότατος Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Ειρηναίος και κατάθεση στεφάνων από τις πολιτικές και στρατιωτικές αρχές στα μνημεία «SAS και Black Watch» στο αεροδρόμιο Ηρακλείου τιμήθηκε σήμερα η μνήμη των ηρώων που συμμετείχαν στο μεγάλο σαμποτάζ κατά της γερμανικής κατοχής τη νύχτα της 13ης προς 14η Ιουνίου 1942.

Στην τιμητική εκδήλωση στο αεροδρόμιο Ηρακλείου στεφάνι κατέθεσαν ο αναπληρωτής Υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας  Κώστας Φωτάκης που εκπροσώπησε την Κυβέρνηση, ο Αντιπεριφερειάρχης Ηρακλείου Ευριπίδης Κουκιαδάκης, ο Δήμαρχος Ηρακλείου Βασίλης Λαμπρινός και εκπρόσωποι των στρατιωτικών αρχών.

Ομιλία-αναφορά για το ιστορικό του σαμποτάζ πραγματοποιήθηκε από την διευθύντρια του 5^ου δημοτικού σχολείου Ηρακλείου κα. Φραγκούλα Κουσκουρίδα, ενώ το παρόν έδωσε και ο Αερολιμενάρχης Ηρακλείου Γιώργος Πλιάκας.

Σε δηλώσεις τους για το ιστορικό γεγονός ο αναπληρωτής υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας Κώστας Φωτάκης, ο Αντιπεριφερειάρχης Ηρακλείου Ευριπίδης Κουκιαδάκης, και ο Δήμαρχος Ηρακλείου Βασίλης Λαμπρινός ανέφεραν:

- Αναπληρωτής υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας, Κώστας Φωτάκης: «Ο συμβολισμός έχει να κάνει με το μεγαλείο της λέξης «Αντίσταση», κάτι που είναι πάντα επίκαιρο και σήμερα με άλλες μορφές και είναι επίσης σημαντικό γιατί το τι συνέβη εκείνη την εποχή ουσιαστικά έχει οδηγήσει στο να είμαστε σήμερα πάρα τις δυσκολίες όρθιοι και να έρχονται καλύτερες ημέρες. Ελπίζουμε με την σταθεροποίηση της κατάστασης που έχει αρχίσει να εμφανίζεται παρά του ότι η προσπάθεια συνεχίζεται και πάντα θα συνεχίζεται, πλέον θα περάσουμε σε καλύτερες ημέρες για την χώρα μας με την ανάπτυξη και την κοινωνία όρθια».

-Αντιπεριφερειάρχης Ηρακλείου Ευριπίδης Κουκιαδάκης: «Οι εκδηλώσεις τιμής και μνήμης στους αγωνιστές της Αντίστασης δεν είναι μόνο για να τους τιμούμε και να τους θυμόμαστε, αλλά πραγματική τιμή θα είναι όταν και εμείς αντισταθούμε, όχι ανατινάζοντας αεροδρόμια, αλλά αποτινάσσοντας τον οικονομικό ζυγό που έχουμε τα τελευταία χρόνια».

-Δήμαρχος Ηρακλείου Βασίλης Λαμπρινός: «Φόρος τιμής στους σαμποτέρ που τον Ιούνιο του 1942 ανατίναξαν το αεροδρόμιο Ηρακλείου, τα αεροπλάνα των Γερμανών ναζί και τα πυρομαχικά τους. Ήταν μια ηρωική πράξη που συνετέλεσε στην καθυστέρηση ανεφοδιασμού του Ρόμελ στη Β. Αφρική και κατά τούτο είχε πολύ μεγάλη σημασία στρατηγική».

Το ιστορικό

Για το ιστορικό του σαμποτάζ στο αεροδρόμιο Ηρακλείου αλλά και των σαμποτάζ που προηγήθηκαν στα άλλα αεροδρόμια ο ιστορικός-συγγραφέας εκπαιδευτικός Γιώργος Καλογεράκης γράφει:

Τον Απρίλιο του 1942, στη θέση «Αστριώτικο» του Ψηλορείτη γίνεται μια σύσκεψη μεταξύ του επικεφαλής της Αγγλικής αποστολής στην Κρήτη Τομ Ταμπάμπιν και των Αρχηγών Μπαντουβά, Πετρακογιώργη, Στεφανογιάννη, Χριστομιχάλη Ξυλούρη και Αντώνη Γρηγοράκη ή Σατανά.

Στη σύσκεψη αυτή οι καπετάνιοι συναποφασίζουν μεταξύ άλλων και τις εκτελέσεις ορισμένων Ελλήνων προδοτών για να διευκολυνθούν οι ομάδες των σαμποτέρ που το Συμμαχικό Στρατηγείο θα έστελνε στην Κρήτη με αποστολή τη δολιοφθορά των αεροδρομίων Ηρακλείου, Καστελλίου και Τυμπακίου.

Τον Ιούνιο του 1942 ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος βρισκόταν στην πιο κρίσιμη καμπή του. Το μέτωπο ήταν στραμμένο στη Μέση Ανατολή. Εκεί όπου κυριαρχούσε το όνομα του Στρατάρχη Έρβιν Ρόμελ. Η μια του νίκη διαδεχόταν την άλλη και οι συμμαχικές δυνάμεις προσπαθούσαν με λυσσαλέο και ηρωικό τρόπο να τον σταματήσουν. Αρχές Ιουνίου, αντικειμενικός σκοπός του Ρόμελ, ήταν η με κάθε τρόπο και θυσίες κατάληψη του Τομπρούκ. Αυτό θα τον έφερνε μόλις 100 χιλιόμετρα από την πανίσχυρη βρετανική βάση της Αλεξάνδρειας. Οι σύμμαχοι έπρεπε να απαντήσουν στην προέλαση αυτή του Ρόμελ. Και επέλεξαν την Κρήτη.

Ημερομηνία των σαμποτάζ καθορίστηκε η νύχτα της 7ης προς 8η Ιουνίου 1942 και για τα τρία αεροδρόμια. Το σχέδιο εξελίχτηκε για το αεροδρόμιο Καστελλίου όπου οι σαμποτέρ με Έλληνες βοηθούς τους Γιώργο Ψαράκη, Κίμωνα Ζωγραφάκη, Κώστα Μαυραντωνάκη και Γιώργο Δουνδουλάκη έπληξαν το αεροδρόμιο την νύχτα της 7ης προς 8η Ιουνίου με επιτυχία.

Στο αεροδρόμιο Τυμπακίου οι σαμποτέρ μπήκαν με οδηγό το Μύρωνα Σαμαρείτη αλλά εκείνη τη νύχτα δεν υπήρχαν αεροπλάνα.

Στο αεροδρόμιο Ηρακλείου η επιχείρηση καθυστέρησε λίγες μέρες και έγινε την νύχτα της 13ης προς 14η Ιουνίου 1942. Αυτό οφειλόταν κυρίως στο ότι η μεταφορά των σαμποτέρ έγινε με το παλαιού τύπου Ελληνικό υποβρύχιο «Τρίτων» με κυβερνήτη τον Επαμεινώνδα Κοντογιάννη το οποίο έφτασε ανοιχτά του κόλπου των Μαλλίων τα ξημερώματα της 11ης Ιουνίου 1942.

Επικεφαλής του σαμποτάζ του αεροδρομίου Ηρακλείου ο Γάλλος Ταγματάρχης Μπερζέ. Στο σαμποτάζ συμμετείχαν ο Βρετανός Λοχαγός Κόμης Τζέλικο, ο Γάλλος λοχίας Μουό, οι Γάλλοι δεκανείς Σιμπάρ και Πιέρ Λεοστίκ και ο συμπατριώτης μας έφεδρος Ανθυπολοχαγός Κωστής Πετράκης.

Όλοι οι σαμποτέρ ανήκαν στην Ειδική Αεροπορική Υπηρεσία S.A.S. (Special Air Service). Η επιχείρηση έγινε γρήγορα. Οι σαμποτέρ εισήλθαν όλοι στο αεροδρόμιο κρατώντας καθένας τους ένα σάκο με εμπρηστικές και εκρηκτικές βόμβες. Απόθεσαν τις βόμβες πάνω από το αριστερό φτερό κάθε αεροπλάνου που βρέθηκε μπροστά τους. Αυτό έγινε σκόπιμα για να μην μπορέσει ο εχθρός να επισκευάσει τα κατεστραμμένα αεροπλάνα. Ρύθμισαν τις βόμβες να εκραγούν μετά από δύο ώρες και αποχώρησαν. Το σαμποτάζ είχε επιτυχία.

Οι σαμποτέρ στράφηκαν προς το νότο. Τα νότια παράλια της Κρήτης αποτελούσαν τα χρόνια της Κατοχής την πύλη σύνδεσης του νησιού μας με τη Μέση Ανατολή. Την πορεία τους βοήθησαν αρκετοί Κρητικοί, όπως ο Εμμανουήλ Ιωσήφ Σταυρακάκης ή Σηφομανόλης από το χωριό Καρκαδιώτισσα, ο Ιωάννης Αντωνογιανάκης ή Μυρογιάννης και Γιάννης Λαμπράκης ή Θεός από το χωριό Κρότος, ο Ανωγειανός Ανθυπομοίραρχος Βασίλης Δραμουντάνης ή Κοζωνοβασίλης και αρκετοί άλλοι πατριώτες.

Δυστυχώς όμως η ομάδα των σαμποτέρ προδόθηκε στη θέση «Κολυβά» κοντά στο χωριό Βασιλικά Ανώγεια και ακολούθησε συμπλοκή με τα γερμανικά στρατεύματα. Σκοτώθηκε ο Γάλλος δεκανέας Πιέρ Λεοστίκ. Ο επικεφαλής Ταγματάρχης Μπερζέ μαζί με τους άντρες του Μουό και Σιμπάρ πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Ο Λόρδος Τζέλικο και ο Κωστής Πετράκης την ώρα της συμπλοκής είχαν μεταβεί στο χωριό Κρότος να μάθουν νέα της άφιξης του πλωτού που θα τους έπαιρνε στη Μέση Ανατολή και έτσι δεν συνελήφθηκαν.

Τα σαμποτάζ που οργάνωσε το Συμμαχικό στρατηγείο Μέσης Ανατολής τον Ιούνιο του 1942 ήταν τα πρώτα σαμποτάζ εναντίον του Άξονα σε ολόκληρη την γερμανοκρατούμενη Ευρώπη. Του αεροδρομίου Ηρακλείου καταγράφηκε σαν ένα από τα μεγαλύτερα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα αποτελέσματά τους ήταν σημαντικά. Ενδεικτικά αναφέρω 1ο Έστρεψαν το βλέμμα των Γερμανών πίσω από τις εχθρικές γραμμές μειώνοντας την πίεση στο μέτωπο.

2ο Καταστράφηκαν στο έδαφος εχθρικά αεροπλάνα που έφευγαν από το νησί και αναχαίτιζαν τις συμμαχικές νηοπομπές που προσπαθούσαν να ανεφοδιάσουν την πολιορκούμενη Μάλτα και

3ο Τη βραδιά του σαμποτάζ του Ηρακλείου πέρασε τη Μεσόγειο μια νηοπομπή. Το μεγάλο φορτηγό καράβι με το όνομα Κουήν Μαίρη μετέφερε στην Αίγυπτο εκατοντάδες πυροβόλα και άρματα μικρά και πιο ευέλικτα απ'αυτά των Γερμανών. Αυτά τα άρματα βοήθησαν να σταματήσει ο Ρόμελ στο Ελ Αλαμέιν. Αν δεν γινόταν τα σαμποτάζ στην Κρήτη οι Γερμανοί θα είχαν επιτεθεί στη νηοπομπή.

Είχαν όμως και το τίμημά τους. Εκτελέστηκαν 50 πατριώτες στην θέση Ξηροπόταμος Ηρακλείου, όλοι τους επιφανείς Ηρακλειώτες. Την εκτέλεση των 50 πατριωτών πρότειναν στον Γερμανό Διοικητή Κρήτης Αντρέ ο Στρατιωτικός Διοικητής Ηρακλείου Υποστράτηγος Φόλκμαν και ο επικεφαλής της Γερμανικής κατασκοπείας Ταγματάρχης Χάρτμαν με τους συνεργάτες του.