Émile-Honoré Destelle, Ημερολόγιο 1897
Ο δέκατος τόμος της σειράς Μαρτυρίες από την Ε.Κ.Ι.Μ.

4 Απριλίου 1897

Το απόγευμα ήταν πλούσιο σε γεγονότα. Ανταλλάσσονται πυροβολισμοί ανάμεσα σε επαναστάτες και στις προωθημένες τουρκικές φρουρές. Μια σφαίρα πέφτει δίπλα σε ένα στρατιώτη μας που βρισκόταν στη σκοπιά. Σταματώ αυτές τις ανοησίες και όλα τίθενται υπό έλεγχο.

Émile-Honoré Destelle

Ο δέκατος τόμος εγκαινιάζει μια νέα πορεία για τη Σειρά Μαρτυρίες της Εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών. Ενώ έως τώρα οι τόμοι που είχαν κυκλοφορήσει εστίαζαν στην περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο δέκατος τούτος τόμος στρέφεται προς μια πολύ προγενέστερη ιστορική περίοδο.

Το Ημερολόγιο του Γάλλου συνταγματάρχη Émile-Honoré Destelle φωτίζει μια ταραχώδη περίοδο της ιστορίας του νησιού, το πέρασμα από την Οθωμανική κυριαρχία στην αυτονομία της Κρήτης, κάτω από την στενή επιτήρηση των ευρωπαϊκών δυνάμεων. Η έκδοση έχει την αφετηρία της στην πρωτοβουλία του πολιτιστικού ακολούθου της Πρεσβείας της Γαλλίας και Διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου στην Αθήνα κ. Mikaël Hautchamp να μεταφραστεί το βιβλίο και να δοθεί στο ελληνικό κοινό. Τόσο για τον παρόντα τόμο Ημερολόγιο 1897 όσο και για τον επόμενο τόμο Ημερολόγιο 1898 καθοριστική είναι η συμβολή της Περιφέρειας Κρήτης.

Ο Émile-Honoré Destelle γεννήθηκε στην Ανγκτ της Νότιας Γαλλίας τον Ιανουάριο του 1856. Φοίτησε στη Στρατιωτική Σχολή του Σαιν-Συρ και ακολούθησε στρατιωτική καριέρα, υπηρετώντας κυρίως σε αποικίες της Γαλλίας –Νέα Καληδονία, Τονκίνο, Μαδαγασκάρη κ.ά. Στις 24 Μαρτίου του 1897 έφτασε στην Κρήτη ως ταγματάρχης, υπηρέτησε διαδοχικά στη Σητεία, στην Ιεράπετρα και το καλοκαίρι του 1899 στα Χανιά. Αφού απουσίασε για δύο περίπου χρόνια λόγω προβλημάτων υγείας, επέστρεψε στα Χανιά στις 22 Ιουνίου του 1901 ως Ανώτατος Διοικητής των Διεθνών Στρατευμάτων στην Κρήτη.  Στη θέση αυτή παρέμεινε ως τον Ιούνιο του 1904 οπότε επαναπατρίστηκε και στη συνέχεια συνταξιοδοτήθηκε. Συμμετείχε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τιμήθηκε με τον τίτλο του Ταξιάρχη της Λεγεώνας της Τιμής και πέθανε στη Λα Βαλέτ-ντυ-Βαρ στις 16 Αυγούστου του 1944.

Το κείμενο του πρωτοτύπου μεταγράφηκε με εργώδη προσπάθεια από τον εγγονό του συγγραφέα Jean-Pierre Destelle, ο οποίος φρόντισε να συγκεντρώσει ένα πολύ πλούσιο εικονογραφικό-πραγματολογικό υλικό και να το αναρτήσει στο διαδίκτυο το 2001 υπό τον τίτλο Journal d’Émile-Honoré Destelle pendant la période de l’Occupation Internationale en Crète.

Τη μετάφραση του κειμένου έχει κάνει η κυρία Εμμανουέλα Τζεδάκη, επιστημονική σύμβουλος της έκδοσης και συντάκτρια των ιστορικών σημειώσεων είναι η κυρία Μαρία Σωρού, και τη φροντίδα της έκδοσης έχει η κυρία Κλαίρη Μιτσοτάκη.

Ο δεύτερος τόμος του Ημερολογίου θα κυκλοφορήσει εντός των προσεχών μηνών.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΟ

15 Απριλίου 1897

Το βράδυ πηγαίνω να επισκεφθώ τον διοικητή. Μιλάμε για αρκετή ώρα. Μου γνωστοποιεί πως τα πράγματα δεν πάνε καθόλου καλά στη Σπιναλόγκα.
Οι Τούρκοι είναι αποκλεισμένοι στο φρούριο και έχουν ελλείψεις σε όλα, ακόμα και σε νερό. Οι επαναστάτες που ελέγχουν τα γύρω υψώματα, τους ρίχνουν με κανόνια και με τουφέκια και το φρούριο δεν αντέχει.
Ο διοικητής θα ζητήσει από το ναύαρχο να στείλει στρατεύματα.
Του λέω να προτείνει την αποστολή της τουρκικής φρουράς, αλλά μάλλον κάτι τέτοιο δεν θα γίνει δεκτό αφού δεν θέλουμε να τους αφήσουμε απομονωμένους, για να μην κάνουν πάλι άσχημες επιθέσεις.

Ίσως θα ήταν καλό να στείλουμε ένα απόσπασμα από το τάγμα μου.

31 Δεκεμβρίου 1897

Φθάνουμε στη Σπιναλόγκα στις 6:30 π.μ.

Είχαμε ένα από τα πιο ήρεμα ταξίδια. Κατεβαίνουμε στη στεριά με τον διοικητή και συναντάμε όλους εκείνους τους κυρίους.

Αυτήν την εποχή σκάβεται το μικρό κανάλι του Πόρου, που θα επιτρέπει με κάθε καιρό την επικοινωνία μεταξύ της Σπιναλόγκας και του κόλπου του Πόρου, και θα προσφέρει ένα καλό αγκυροβόλιο για τα πλοία, ενώ της Σπιναλόγκας είναι σε γενικές γραμμές κακό.

Το κανάλι θα έχει περίπου 50 μέτρα μήκος και 3 με 4 μέτρα βάθος, αρκετό για να επιτρέπει το πέρασμα των μικρών πλεούμενων. Φαίνεται πως σκάβοντας βρέθηκαν σημαντικά ευρήματα, αφού βρίσκεται στον τόπο μιας αρχαίας ελληνικής πόλης, της Ελούσας (Ολούς, δίπλα στην Ελούντα).