Ο Δήμος Ηρακλείου, λειτουργεί θεσμοθετημένα από το 2012 το Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών (Σ.Ε.Μ.), το οποίο μετονομάστηκε σε Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών & Προσφύγων (Σ.Ε.Μ.Π.) το 2019, τηρουμένου του ν. 4555/2018, άρθρο 79.
Κύριος σκοπός του Σ.Ε.Μ.Π. είναι η ενίσχυση της ένταξης των μεταναστών και των προσφύγων στην τοπική κοινωνία.
Το Σ.Ε.Μ.Π. στο πλαίσιο του σκοπού και των στόχων του, συνεργάζεται με τοπικούς Φορείς, Δομές & Υπηρεσίες, που παρέχουν υπηρεσίες σε μετανάστες και πρόσφυγες.
Ο Δήμος Ηρακλείου, από τον Νοέμβριο 2017 λειτουργεί τη Δομή Κέντρο Ένταξης Μεταναστών, ως Παράρτημα του Κέντρου Κοινότητας Δ. Ηρακλείου, το οποίο χρηματοδοτείται από το Ε.Π. Κρήτη 2014-2020.
Στόχοι του Κ.Ε.Μ. είναι η ενημέρωση, εξυπηρέτηση, συμβουλευτική στήριξη για θέματα ένταξης μεταναστών, η δικτύωση, η συνεργασία και παραπομπή αιτημάτων μεταναστών & προσφύγων σε άλλες σχετικές δομές, υπηρεσίες και φορείς (Συμβούλια Ένταξης Μεταναστών, Συλλόγους Μεταναστών/Δικαιούχων Διεθνούς Προστασίας, ΜΚΟ, Κοινωνικές Υπηρεσίες).
Τον Απρίλιο του 2017, ξεκίνησε η υλοποίηση του Προγράμματος Στέγαση Αιτούντων Ασύλου στην Κρήτη (φιλοξενία έως 2.000 άτομα), μετά από συμφωνία της η Π.Ε.Δ. Κρήτης και της Ύπατης Αρμοστείας του Ο.Η.Ε. για τους πρόσφυγες.
Συντονιστής Εταίρος του Προγράμματος στην Κρήτη είναι η Αναπτυξιακή Ηρακλείου και τοπικός εταίρος υλοποίησης του προγράμματος στο Ηράκλειο η Εκπαιδευτική Αναπτυξιακή «Πλοηγός».
Τον Ιανουάριο του 2018 ο Δήμος Ηρακλείου, με απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου (αρ. απ. 58/2018), προσχώρησε στο Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ Δήμων Αθηναίων & Θεσσαλονίκης για τη δημιουργία ενός κοινού πλαισίου μεταξύ των πόλεων, που υποδέχτηκαν και συνεχίζουν να υποδέχονται πρόσφυγες, με σκοπό την οργάνωση και υλοποίηση συντονισμένων δράσεων και παρεμβάσεων για το προσφυγικό ζήτημα σε τοπικό και εθνικό επίπεδο για την ανάπτυξη πολιτικών κοινωνικής ένταξης των προσφύγων.
Στο πλαίσιο του Μνημονίου ιδρύθηκε το «Δίκτυο Πόλεων για την Ένταξη» με στόχο τη θέσπιση ενός μηχανισμού, που θα λειτουργήσει ως κόμβος διαβούλευσης, ανταλλαγής τεχνογνωσίας, ενθάρρυνσης συμπράξεων και προώθησης συντονισμένων δράσεων για την ανάπτυξη πολιτικών κοινωνικής ένταξης προσφύγων και μεταναστών στη ζωή των πόλεων.
Στο Δίκτυο Πόλεων συμμετέχουν μέχρι σήμερα 17 Δήμοι της χώρας: Αθηναίων, Αγίου Δημητρίου, Ηρακλείου Κρήτης, Θεσσαλονίκης, Ιωαννιτών, Καρδίτσας, Λαρισαίων, Λειβαδέων, Ν. Φιλαδέλφειας- Ν. Χαλκηδόνας, Πειραιώς, Τήλου, Τρικκαίων, Τρίπολης, Δέλτα, Καλαμαριάς, Νεάπολης - Συκεών και Χανίων.
Στο πλαίσιο του Δικτύου Πόλεων για την ένταξη, από το σύνολο των Δήμων που συμμετέχουν στο Δίκτυο, αναδύθηκε η ανάγκη ανάπτυξης ενός στρατηγικού σχεδίου ένταξης για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, βασισμένο πάντα σε τοπικές ιδιαιτερότητες και ανάγκες.
Ο Δήμος Ηρακλείου, μέσω των Υπηρεσιών, των Προγραμμάτων και των Δομών του, παρέχει υπηρεσίες σε μετανάστες και πρόσφυγες και συνεργάζεται με φορείς & υπηρεσίες για την κάλυψη των αναγκών τους.
Σε συνεργασία του Δήμου Ηρακλείου με την Ύπατη Αρμοστεία για τους πρόσφυγες του ΟΗΕ, τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης & την UNICEF «Refugee and Migrant Response in Greece», πραγματοποιήθηκαν το 2019, κύκλοι εκπαιδευτικών σεμιναρίων ενδυνάμωσης, ενημέρωσης των τοπικών υπηρεσιών και φορέων, που εξυπηρετούν πρόσφυγες – μετανάστες (εκπαιδευτικοί Α’ & Β’ Βάθμιας Εκπαίδευσης, δημοτικοί υπάλληλοι & για υπάλληλοι υπηρεσιών & φορέων).
Για την ενίσχυση των συνεργασιών μεταξύ των τοπικών φορέων και των πόλεων/μέλη του Δικτύου Πόλεων, εκπονήθηκε το Τοπικό Σχέδιο Κοινωνικής Ένταξης Προσφύγων & Μεταναστών, το οποίο τέθηκε σε διαβούλευση μεταξύ των Μελών & Συνεργατών του Συμβουλίου Ένταξης Μεταναστών & Προσφύγων (18η Ολομέλεια Σ.Ε.Μ.Π./30.09.2020).
Με το παρόν Σχέδιο Δράσης, ο Δήμος Ηρακλείου διαμορφώνει το πλαίσιο, για την ένταξη των μεταναστών, των προσφύγων, των αιτούντων άσυλο στην πόλη μας και γενικότερα στην ελληνική κοινωνία, σεβόμενος τη διαφορετικότητα και αναγνωρίζοντας τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους.
Για την επίτευξη των στόχων του Σχεδίου Δράσης, παρατίθενται επιγραμματικά οι άξονες του Σχεδίου: